REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN “HARABELERİN ÇİÇEĞİ” ROMANINDA MEKÂNIN POETİĞİ

İbrahim DİLMEN

Öz

Mekân, kurmaca bir anlatı olan hikâye ve romanın temel yapı unsurlarından birisidir. Gerçek veya ütopik olsun, her romanda bir vak’a unsuru olduğu için her anlatı bir sahneye gerek duyar. Romanın unsurları (anlatıcı, bakış açısı, vak’a, kişiler, zaman, dil ve üslup, fikir) ile birlikte her roman bir mekân dahilinde şekillenir. Zaman içerisinde, disiplinler arası bir yaklaşım neticesinde, mekâna psikolojik, felsefi ve varoluşsal anlamlar yüklenmiştir. Nitekim insan beyni neyin, nerede olduğunu nasıl biliyor soruları mekânın psikoloji ile; insan ne için yaratılmıştır ve bu dünyadaki konumu nedir soruları ontoloji, varoluş ve felsefe ile açıklanmasını zaman içerisinde gerekli kılan değişimlerden bazılarıdır. Bu disiplinlerarası yaklaşımlar ile insanoğlunun bilgisi arttıkça insan – mekân – olay ilişkilerine çok daha farklı anlamlar yüklemeye başlamıştır. Her ne kadar Reşat Nuri Güntekin Harabelerin Çiçeği romanını 1918 yılında tefrika etse de roman psikolojik birtakım açılımlar yapması ve bireyin varoluş problemlerini sorgulaması bakımından önemlidir. 1953 yılında kitap olarak yayınlanan roman, II. Abdülhamit’in yaverlerinden bir paşanın oğlu olan Süleyman Kemal’in bir yangın sonucu yüzünün yanması neticesinde ortaya çıkan durumunu konu edinmiştir. Kimi araştırmacılar tarafından üslup, kurgu ve olay örgüsü bakımından başarılı kabul edilen roman, ben anlatıcının kullanılması, mekân ve insan arasında bir bağ kurulmasına neden olmuştur. Bu neden de romanın psikolojik bakımdan incelenmesini, insan – mekân – çevre ilişkileri bağlamında ruhsal çözümlemelerin yapılmasını gerekli kılmıştır. Bu çalışmamızda insanın mekânla olan ilişkisi ve kurduğu bağ, psikolojik ve varoluşsal çözümlemeler ışığında insan – mekân etkileşimi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Reşat Nuri Güntekin, Harabelerin Çiçeği, roman, mekân.

Kaynakça

1. Bachelard, Gaston (2017), Mekânın Poetikası, İstanbul: İthaki Yayınları.

   Dere, Mustafa (2015), İhtişamdan Sefalete Yeni Türk Edebiyatı’nda Konak ve Yalı. -Roman ve Hikâye-, Konya: Palet Yayınları.

   Gündüz, Osman (2013), İkinci Meşrutiyet Romanı 1908 - 1918 Yapısal ve Tematik İnceleme, İstanbul: Dergâh Yayınları.

   Güntekin, Reşat Nuri (2019), Harabelerin Çiçeği, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.

   İnci Elçi, Handan (2003), Roman ve Mekân Türk Romanında Ev, İstanbul: Arma Yayınları.

   Korkmaz, Ramazan, Şahin, Veysel (2017), Romanda Mekân Romanda Mekân Poetiği ve Çözümlemeler, Ankara: Akçağ Yayınları.

   Özcan, Tarık (2003), “Osmancık Romanı’nın Arketipsel Sembolizm Bakımından Çözümlenmesi”, Bilig, Yaz/2003, sayı 26.