MARKSİST EDEBİYAT ELEŞTİRİSİ BAĞLAMINDA BACAYI İNDİR BACAYI KALDIR HİKÂYESİ

Alper CİNOĞLU

Öz

Bir felsefe olan Marksizm her alanda olduğu gibi sanatı dolaylı olarak edebiyatı da etkilemiştir. Marksist Edebiyat felsefesi Sovyet Yazarlar Birliği Kongresi’nde devletin resmi bir edebiyatı olmuş ve Toplumcu Gerçekçi olarak adını değiştirmiş toplumun istekleri doğrultusunda eserler vermeye başlamıştır. Bu felsefe ve akım her toplum gibi Türk toplumunu da 1930lu yıllardan itibaren politik, felsefe, ekonomi ve sanat alanlarında yeni çağrışımlar açmaya başlamıştır. Özellikle köy enstitü çıkışlı öğretmenler edebiyatla ilgilenmiş ve bu bağlamda öğretmenlik yaptıkları yerlerdeki köy halkının dertlerini Marksist felsefe açısından ele alarak eserlerini bu doğrultuda yazmaya başlamışlardır. Türk edebiyatının hikâye ve roman türlerinde önemli eserler veren Sadri Ertem Toplumcu Gerçekçi akımından etkilenmiştir. Sadri Ertem’in babasının asker olması ve görev yerinin değişmesinden dolayı farklı illerde ve köylerde bulunmuş ve köy halkını yakından tanıma fırsatı yakalamıştır. Sadri Ertem’in felsefe ile uğraşması ve felsefe öğretmenliği yapması da onun Marksist felsefeye yönelmesine ve bu bağlamda eserlerinde Marksist edebiyat eleştirisinin oluşmasına katkı sağlamıştır. Bu çalışmada Marksist edebiyat eleştirisi kuramsal açıdan bahsedilmiş bu kuram Türk edebiyatında toplumcu gerçekçi yazar olan Sadri Ertem’in Bacayı İndir Bacayı Kaldır adlı hikayesi üzerinde incelenmiştir. Sadri Ertem’in bu eseri köy halkının dertlerini konu almıştır. Bu eserde özellikle köyden kente göçü, köylülerin rolü gibi konulara değinilmiştir. Bu eser üzerinde yapılacak incelemelerde sınıf ayrımı gibi konulara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Marksizm, Marksist Edebiyat Eleştirisi, Toplumcu Gerçekçilik, Sadri Ertem, Bacayı İndir Bacayı Kaldır

Kaynakça

1. ABACI, Tahir, “Sanatta Gerçekçilik Sorunu Üzerine Bir Deneme”, Türkiye Yazıları, 1980
   ERTEM. S. (1933). “Bacayı İndir Bacayı Kaldır”, İstanbul, İstiklal Lisesi Talebe Kooperatifi Neşriyatından
   BENETON, Philippe, Toplumsal Sınıflar, (Çeviren: Hüsnü DİLLİ). İletişim Yayınları, İstanbul, 1991
   BEZİRCİ, Asım, “Kapitalist Toplumda Sosyalist Gerçekçilik”, Sayı:14, Cilt:3, 1979
   KILIÇ, Enes, “Marksizmin Din Anlayışı”, Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2015 
   KIZILÇELİK, Sezgin, Sosyoloji teorileri 2, Yunus Emre Yayınları, Konya,  1994.
   KOCABIYIK, Deniz, Necati Cumalı’nın Romanlarında ve Hikâyelerinde Yapı ve Tema, Yüksel Lisans Tezi, Afyonkarahisar, Afyon Kocatepe Üniversitesi, 2006. 
   KOLCU, Ali İhsan, Edebiyat Kuramları, Salkımsöğüt yayınları, Ankara, 2008.
   MORAN, Berna, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018.
   MORAN, Berna, Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış 2: Sabahattin Ali’den Yusuf Atılgan’a, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016
   OKTAY, Ahmet, Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, Everest Yayınları, İstanbul,2003.
   ÖZDEMİR, Emin. “Gerçekçilik Üzerine Yargılar”, Türk Dili-Yazın Akımları Özel 
   Sayısı, 349. 1981
   PLEHANOV, Georgi. “Sanat ve Toplumsal Hayat”, Sosyal Yayınları, 1987
   SUÇKOV, Boris, Gerçekçiliğin Tarihi (Çeviren: Aziz Çalışlar) Adam Yayıncılık, İstanbul 1982
   USLUCAN, Fikret, Orhan Kemal’in Bazı Romanlarında Bir Eleştiri Unsuru Olarak Din, Journal of Turkish Studies, 2006.