1984 ROMANI İLE CESUR YENİ DÜNYA ROMANLARININ DİSTOPYA AÇISINDAN MUKAYESELİ İNCELENMESİ

Nurhayat KÖKSAL

Öz

Bu çalışmada ünlü İngiliz romancı George Orwell’in “1984”  ve Aldous Huxley’in “Cesur Yeni Dünya” adlı romanlarındaki distopik unsurlar incelenmiştir. Romanların yapı taşını oluşturan ideal toplum hayalleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Totaliter yönetimlerin birey üzerindeki hâkimiyeti görülür. Bu yönetimin bir sonucu olarak bireysel ve toplumsal kimlikler yok edilmektedir. Düşünmeyen ve sorgulamayan bireyler arzulanmaktadır. Ayrıca iktidarın sosyal adalet, özgürlük, eşitlik alanları daraltılmıştır. İnsanların sefalet, korku ve baskı altında yaşadıkları bir dünya tasarlanmıştır. Her iki romanda distopik bir toplum kurgusunun korku ve zorbalık üretme potansiyellerine karşı uyarılar içermektedir. Her iki eserde derinliği olan ve geleceğe dair önemli mesajlar veren içeriğe sahiptir.

İnsanoğlu varoluşundan bu yana durmadan içinde bulunduğu toplumdan daha iyisinin hayalini kurmuştur. Hayal ettiği bu dünyayı da ütopya ile resmetmiştir. Fakat dünyada yaşanan birçok değişim kişileri karamsar bir ruh haline sürüklemiş ve insanlara sınırsız ve sonsuz mutluluk sunan ütopyalar totaliter yönetimlerin yaygınlık kazanmasıyla yerini distopyalara bırakmışlardır. Ütopyalar ile kurulan güzel düş ülkeleri yerlerini karanlık, boğucu ve kasvetli ortamlara bırakmıştır. İngiliz edebiyat geleneğinin en önemli distopya eserlerinden olan Aldous Huxley’in Cesur Yeni Dünya ve George Orwell’in 1984 romanlarını distopik bakış açısıyla ele alınmıştır. İnsan doğasına bilimsel yöntemlerle müdahale edilmesinin ne anlama geldiği üzerine farklı bir bakış açısı ile bakılmıştır. Her iki romanda da dışarıdan müdahalelerle benliği ve bilincini değiştirilen ve şekillendirilen bireyler vardır. Romanlarda robotlaşan bireyler sistemin istediği hale gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Ütopya, Distopya, Kötümser Edebiyat, 1984, Cesur Yeni Dünya.

Kaynakça

Aron, Raymond (1976).  Demokrasi ve Totalitarizm, çev. Vahdi Hatay, Kültür Bakanlığı, Kültür Eserleri:3, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

Aydoğan, Oya Buhara, Ufuk Ege Uygur (2017). “II. Dünya Savaşı Sonrası İngiltere’de Toplumsal Hayat, Sınıf Sistemi ve Yabancılaşma”, Antropoloji Dergisi. s. 111-112.

Bezel, Nail (2001). Yeryüzü Cennetleri Kurmak (Ütopyalardan Seçmeler), Ankara: GüldikeniYayınları.

Burger, Jerry M (2006). Kişilik. çev. İnan Deniz, Erguvan Sarıoğlu, İstanbul: Kaknüs Yayınları.

Buck-Morss, S. (2004). Rüya Âlemi ve Felaket / Doğuda ve Batıda Kitlesel Ütopyanın Yarihe Karışması. (1. Baskı). çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları

Claeys, Gregory, Sangent, T. Lyman(1996). Ütopya Edebiyatı. New York Üniversity Press. Newyork

Çetin, Halis (2002). “Totalitarizm: İdeolojik Kökenleri ve Toplumsal İnşa Araçları”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, s.15-43.

Düzgün, Volkan (2011).“Aldous Huxleyin Ütopya Dünyası: Cesur Yeni Dünya ve Ada.”Yüksek Lisans Tezi

Erkmen, Nükhet Münevver (2008). “Toplumsal Değişim ve İletişim Eleştirisi Olarak Ütopya ve Karşı Ütopya: Aldous Huxley’in Cesur Yeni Dünya Romanı Üzerine Bir İnceleme.”Yüksek Lisans Tezi. Eğe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Huxley, Aldous (2012). Cesur Yeni Dünya. çev. Ümit Tosun, İstanbul: İthaki Yayınları

Kızılay, Yağmur (2018).“Cesur Yeni Dünya ve Otomatik Portakal Romanlarının İnsan Doğası Üzerine Söyledikleri: Psikanalitik Bir İnceleme.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 11 Sayı: 58

Küçükcoşkun, Yasemin (2006). “1980-2005 Dönemi Türk Edebiyatında Ütopik Romanlar ve Ütopyanın Kurgusu”, Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kumar, Krishan, (2006), Modern Zamanlarda Ütopya ve Karşı Ütopya, çev. Ali Galip, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.

Kumar, K. (2005). Ütopyacılık (1. Baskı). çev. Ali Somel. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.

Levitas, Ruth (2011).The Concept of Utopia, Peter Lang Ltd. International Academic Publishers

Lınz, Juan J (1984). Totaliter ve Otoriter Rejimler, Çev. Ergun Özbudun, Siyasi İlimler Türk Derneği, Ankara: S Yayınları.

Neydim, Necdet (2020). Distopya Romanlarının Oluşumu ve Tarihsel Gelişimi; Çevirilerinin İncelenmesinde Öne Çıkan Kuramsal Yaklaşımlar. Üniversitesi İstanbul: Çeviribilim Dergisi. s.53-75

Orwell, George (2012). 1984, çev. Celal Üster, İstanbul: Can Yayınları, 33. Baskı.

Orwell, George (2018). Hayvan Çiftliği. çev. Celal Üster, İstanbul: Can Yayınları, s. 7.

Özbay, Fatih. Müftüoğlu, M. Caner (2015). Gündelik Hayatta Totalitarizm: George Orwell’in 1984 Adlı Distopya Romanında İdeal Toplum Tasavvurları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 44. Sayı Nisan.

Platon (2018).  Devlet, çev. Sabahattin Eyüboğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Yalçınkaya, Ayhan (2004). Eğer’den Meğer’e: Ütopya Karsısında Türk Romanı, Ankara: Phoenix Yayınları.

Ziyalan, Mustafa (1993).“Ütopya Ötesi: Hipertekst”, Varlık, İstanbul: nr. 1028.

Zamyatin, Yevgeni (2018). Biz, çev. Fatma Arıkan, Serdar Arıkan, İstanbul: İthaki Yayıncılık.

Williams, Raymond (1985).Orwell, çev. Nejat Bayramoğlu, İstanbul: AFA Yayıncılık, s. 7-14.

Wathams, Stephen der. (1984).Remembering Orwell, Ontario: Penguin Books, s. 169.