ÇALIKUŞU VE YABAN ROMANLARINDA AYDIN HALK ÇATIŞMASI

Nurgül KÖKSAL

Öz

Çalıkuşu ve Yaban romanı aydın - halk çatışması yönünden benzerlik taşıyan bir eserdir. İki romanda aydının Anadolu’ya açılan kapısıdır, bu eserler sayesinde yıllardır ihmal edilen Anadolu insanı artık eserlerde yer almaya başlamıştır. Aydın gözünden köy gerçeği yansıtılmaya çalışılmıştır, köylünün yaşamı, Kurtuluş Savaşına bakışı yansıtılmıştır. Bazen öznel bir bakış açısıyla anlatılmış bazen gerçekçi şekilde yansıtılmıştır. Feride bir öğretmen olduğu için öğretmen gözünden yansıtmış ve genelde eğitim, kadınların sorunları yansıtılmıştır. Ahmet Cemil ise bir asker olduğu için genelde savaş ve erkeklerin buna ilgisizleri, köyün genel durumu açısından bizlere olayları aktarmıştır. Yaban romanı olumsuz eleştirilerin ilgi odağı olmuş ve Yakup Kadri aslında aydınların Anadolu insanını ihmal ettiğini vurgulamıştır. Çalıkuşu romanı tam tersine daha çok olumlu eleştirişler almış bir salgın gibi ülkenin her yerinde okunan roman haline gelmiş, birçok genç kızın Anadolu’da öğretmenlik yapması için teşvik edici bir unsur olmuştur. Aslında iki romanda da köylüye bakış çok farklı değildir bazı betimlemeler bile benzerlik taşımaktadır. Bir aydının yalnızlığı etrafında onu anlayacak kimsenin olmaması ve çaresizliği vardır. Bazen halk ile çatışma halindedirler bazen onları anlayıp onların içine katılmak için çaba gösterirler ama hepsi nafile bir çaba olarak kalır. Kendi kabuklarına çekilip halktan soyutlarlar kendilerini ne yapsalar da bu uyumsuzluk hali onları asla bırakmaz. Halkın anlatılmasının yanı sıra bir aydınında Anadolu’da kendi kaderine terk edilmesini anlatan romanlardır. Aslında yıllardır, kendi kaderine terk edilen Anadolu bir anda birkaç aydınla ufkunu genişletemez, onları da kendi karanlığına çeker ve aydın yalnızlaşır.

Anahtar Kelimeler

Halk, Aydın, Kurtuluş Savaşı, Yabancılaşma, Öğretmen

Kaynakça

1. Acar, Sevim (2019). Yakup Kadri’nin Yaban Romanında Aydın-Halk Kopukluğu, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi.
   Akyüz, Berna (2009). Mithat Cemal Kuntay ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Romanlarında İstanbul, Doktora Tezi, Ankara.
   Bourneur, Rolant ve Qellet, Real (1989). Roman Dünyası ve İncelemesi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
   Emil, Birol (1990). Öğretmen Romancı Reşat Nuri Güntekin, Atatürk Eğitim Bilimleri Fakültesi, Eğitim Bilimleri Dergisi.

   Gündüz, Osman (2007). Yakın Dönem Tarihsel Romanlarda Çatışma Alanları ve Tarihsel Romanların ‘Ulusal Kimlik’ Edinmedeki Rolü, Erzurum: A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi.

   Güntekin, Reşat Nuri(2014). Çalıkuşu, İstanbul: İnkılâp Yayınları.

   Karaalioğlu, Seyit Kemal (1985). Türk Edebiyat Tarihi, İstanbul: İnkılâp Kitapevi.

   Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2008). Yaban, İstanbul: İletişim Yayınları.

   Kısacık, Tuğba (2015 ). Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Lefkoşa.

   Moran, Berna(1994). Edebiyat Kuram ve Eleştirileri, İstanbul: İletişim Yayınları.

   Özler, İbrahim (2007) Türk Aydını ve Toplum İlişkisi, Dini Araştırmalar Dergisi .

   Şenderin, Zübeyde (2001). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi

   Uludağ, Mehmet Emin (2008). Çalıkuşu Romanında Vurgulanan Eğitim Problemleri ve Günümüze Yansıması, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi.